İyi Hal İndirimi Hangi Durumlarda Uygulanır?
TCK m. 62’ye göre, iyi hal indirimi (takdiri indirim), fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı halinde uygulanabilecektir.
Takdiri İndirim Uygulanmaması
Takdiri indirimi koşullarının bulunup bulunmamasına göre hakim uygulama yoluna gidebilecektir. Fil yararına takdiri indirim uygulamayı gerektiren nedenler yoksa hakim faili takdiri indirimden yararlandırmayabilecektir.
Takdiri İndirim Nedenleri Nelerdir?
Takdiri indirim nedenleri olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri gibi hususlar sayılabilir.
İyi Hal İndirimi (Takdiri İndirim) Oranı Nedir?
Takdiri indirim oranı, TCK m. 62’de gösterilmiştir. Buna göre, fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı halinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine, yirmi beş yıl hapis cezası verilir. Süreli cezaların ise altıda birine kadarı indirilir.
Takdiri İndirim (İyi Hal İndirimi) Uygulama Koşulları
Takdiri indirimin suç veya suçlu bazında uygulanma kısıtlaması yoktur. Dolayısıyla her fail ve suç bakımından uygulanması mümkündür. Koşulları ise, failin geçmişinde ciddi sabıka kayıtlarının bulunmaması, sosyal ilişkilerinin iyi olması, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışlarının lehine değerlendirme yapmayı gerektirecek halde olması ve nihayet cezanın geleceği üzerindeki olası etkilerinin sonuçları sayılabilir.
İyi Hal İndirimi (Takdiri İndirim) Nasıl Hesaplanır?
Takdiri indirim hesaplama yöntemi basittir. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine de yirmi beş yıl hapis cezası verilecektir. Bu her iki halde ceza maktu olduğundan hesaplamayı gerektiren bir durum söz konusu değildir.
Süreli cezalarda takdiri indirim hesaplamada dikkat edilecek husus, en fazla 1/6 oranında indirim yapılabileceğidir. Hakim, takdiri indirim koşullarının varlık derecesine göre 1/6’yı geçmemek üzere bir oran belirleyip ceza indirimi yapabilecektir. Ki uygulamada, süreli cezalarda genellikle 1/6 indirim oranı üzerinden hesaplama yapılmaktadır.
Takdiri İndirim Yargıtay Kararları
Ceza Genel Kurulu, 04.07.2022, 2017/751 E., 2022/517 K.
Yerel Mahkemece, olayın gerçekleşmesinde asli kusurlu olan sanık hakkında hükmolunan 4 yıl hapis cezasının; “Sanığın kişiliği, sosyal ve ekonomik durumu, hapis cezasının caydırıcılığı dikkate alınarak sanığa verilen cezanın TCK’nın 50/4. maddesi gereğince adli para cezasına çevrilmesine yer olmadığına” şeklindeki gerekçeyle adli para cezasına çevrilmemesine karşın, sanığın sosyal ve ekonomik durumuna bir kez daha vurgu yapılmak suretiyle "Sanığın sosyal durumu, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları” biçimindeki gerekçeyle bu kez TCK'nın 62. maddesinin uygulanması nedeniyle çelişkiye neden olunduğu kabul edilmelidir.
-------------------------------
Ceza Genel Kurulu, 17.05.2022, 2018/165 E., 2022/353 K.
İnceleme tarihi itibarıyla adli sicil ve arşiv kaydı bulunmayan, suçu işledikten sonra pişmanlık göstermediğine ilişkin bir beyanı ya da dosyaya yansıyan olumsuz bir davranışı olmayan sanık hakkında resmî belgede sahtecilik suçundan hüküm kurulurken, suç işlendikten sonraki dönemi ifade eden yargılama aşamasındaki davranışları lehine takdiri indirim sebebi kabul edilerek hakkında TCK’nın 62. maddesi uygulandıktan sonra, bu kez suç işlendikten sonraki davranışları olumsuz değerlendirilerek “Sanığın bir daha suç işlemeyeceğine dair Mahkememizde olumlu kanaat oluşmaması dikkate alınarak...” şeklindeki gerekçeyle hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yer olmadığına, “Suçun işlenmesindeki özellikler dikkate alındığında hapis cezası ertelendiğinde bir daha suç işlemeyeceği yönünde mahkememizde olumlu görüş oluşmadığından” biçimindeki gerekçeyle de hapis cezasının ertelenmemesine karar verilmesinde çelişkiye neden olunduğu kabul edilmelidir.
Sanık hakkında eşyayı gümrük işlemlerine tabi tutmaksızın yurda sokma suçundan kurulan mahkûmiyet hükmünün ise “sanığın eylemi nedeniyle oluşan kamu zararını gidermediğinden” açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesine yer olmadığına ilişkin Yerel Mahkemece verilen karar isabetli ise de adli sicil kaydı bulunmayan ve dosyaya yansıyan olumsuz bir davranışı olmayan sanık hakkında yargılama sürecindeki davranışları lehine indirim sebebi kabul edildiği hâlde hükmolunan hapis cezasının ertelenmemesine yönelik; “hapis cezası ertelendiğinde bir daha suç işlemeyeceği yönünde mahkememizde olumlu görüş oluşmadığından” şeklinde gösterilen gerekçelerin de çelişkili olduğunun kabulünde zorunluluk bulunmaktadır.
-------------------
Ceza Genel Kurulu, 03.03.2022, 2018/366 E., 2022/146 K.
5237 sayılı TCK’nın 62. maddesinin ikinci fıkrasında takdiri indirim nedenleri sayıldıktan sonra “gibi” denilmek suretiyle takdiri indirim nedenlerinin kanunda sayılanlarla sınırlı olmadığı, aksine bunların örnek olarak belirtildiği açıkça vurgulanmıştır. Burada sayılan “failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri” gibi nedenler, uygulamada hâkimi sınırlayıcı değil, yol gösterici nitelikteki gerekçelerdir. Serbest takdir sisteminin bir gereği olarak da olayda sanık yararına takdiri indirim uygulanmasını gerektiren nedenlerin varlığını veya yokluğunu belirleme yetkisi yargılamayı yapan hâkime ait olacaktır. Zira yargılama boyunca maddi gerçeğe ulaşma ve adaleti sağlama yolunda çaba harcayan hâkim, sanığı birebir gözlemleyen ve bu bağlamda takdiri indirim nedenlerinin varlığı ya da yokluğunu en iyi tespit edebilecek konumdaki kişidir. Hâkim; failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkilerinin yanında, her somut olaya göre değişebilecek ve önceden öngörülemeyecek nedenleri de birlikte değerlendirerek bu hususta hak, ... ve nesafet kurallarına uygun biçimde uygulama yapacaktır. ... Ancak hâkimin bu konudaki takdir yetkisi sınırsız değildir. Bütün kararlarda olduğu gibi takdiri indirim uygulanmasına veya uygulanmamasına ilişkin kararlar da gerekçeli olmalıdır.
... sabıkası olmayan ve duruşma tutanaklarına yansıyan olumsuz bir hâli de bulunmayan, hazırlık aşamasındaki savunmalarında pişmanlığını ifade ederek işlenen suçla ilgili kısmen de olsa aydınlatıcı bilgi veren ancak beyanından döndüğü için TCK'nın 221. maddesinin uygulanma imkanı olmayan sanıkla ilgili gösterilen ''geçmiş hali, suçtan sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, suçtan pişmanlık duyduğu halin gözlemlenmemesi suç işleme hususundaki eğilimi'' şeklindeki gerekçelerin dosya içeriğiyle uyumlu olmadığı, ''cezanın sanığın geleceği üzerindeki olası etkileri'' ifadesinin ise takdiri indirim uygulanmamasına gerekçe olarak gösterilemeyeceği zira suçlunun ıslahını ve bir daha suç işlememesini amaçlayan ceza ... sisteminin ön yargılı bir yaklaşımı benimsemiş olamayacağı ve bu gerekçenin ancak cezada indirim yapılması hâlinde uygulanabileceği anlaşılmakla takdiri indirim uygulanmasına yer olmadığına karar veren mahkemenin gösterdiği gerekçeler yasal ve yeterli bulunmadığı ...
SIK SORULAN SORULAR;
1- Cezaevinde İyi Hal İndirimi Nasıl Hesaplanır?
Cezaevinde olmakla olmamak arasında ceza indirimi hesaplamada bir farklılık yoktur. TCK m. 62’deki hesaplama yöntemi geçerlidir.
2- Hangi Suçlarda İyi Hal İndirimi Uygulanır?
Her suça iyi hal indirimi (takdiri indirim) uygulamak mümkündür.
3- İyi Hal İndirimi (Takdiri İndirim) En Fazla Ne Kadardır?
Ağırlaştırılmış müebbet ve müebbet hapis cezalarında maktu olan ceza indirimi, süreli cezalarda en fazla 1/6 oranında uygulanabilir.