Hakaret Suçu Nedir?
Hakaret suçu, kişinin manevi varlığına yönelik saldırıları önlemeye, şeref hakkını korumaya yönelik, şerefe karşı işlenen suçlar arsında yer almaktadır.
5237 sayılı TCK 125 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.
Hakaret Suçu Oluşturmayan Kelimeler ve Sözler
Hangi kelime ve sözlerin hakaret suçu sayılacağı kanunda tanımlanmamış, uygulamaya bırakılmıştır. Genel anlamda, onur kırıcı, rencide edici olsa da hakaret sayılmayan kelimeler ve sözler mevcuttur. Örneğin “Allah belanı versin”, “Allah çoluğunuzdan çocuğunuzdan çıkartsın”, “Allah canını alsın” şeklindeki beddua kabul edilen sözler, “karaktersiz herif”, "Başbakan kim, Başbakan kukladır, kukla, onunla bununla masaya oturur!" şeklindeki eleştirel sözler itibar sarsıcı olsa da hakaret suçu kapsamında değerlendirilmemektedir.
Hakaret Sayılmayan Kelimeler Nelerdir?
Günlük yaşamda aşağılayıcı, incitici olsa da, karaktersiz, bela, herif, kukla, öl, geber, ukalalık yapma, adam değilsin, erkeksen yaparsın, cahil, aç gözlü, kurnaz, basit, köylü, eşkiya, adam değilsin, edepsiz, defol, korkak, artist, serseri, sevimsiz, yobaz, terbiyesiz, canavar, geber, mal, üç kağıtçı, korkak, hain, şizofren, sana verenin, gavur, kıl, kıvırtma, işe yaramaz, sırıtma, insan değilsin, karaktersiz, nankör, görmemiş, adam olamamış, bacaksız, pis, lan, yalaka, adi, gözün kör olsun, gıcık, zıkkım olsun gibi beddua, eleştiri niteliği taşıyan kelimeler, hukukta hakaret sayılmayan kelimelerdir.
Avukata Hitaben Hakaret Sayılmayan Kelimeler
Dava tarafının avukata yönelik “yalancı”, “bir şey bilmez”, “davadan haberi yok”, “o ne biliyor”, “atıyor”, “kukla” gibi sözler avukata hakaret sayılmayan kelimelerdir.
Polis ve Askere Hitaben Hakaret Sayılmayan Kelimeler
Polise ve askere söylenen “siz kimsiniz”, “hayvanca davranan üniformalılar”, “hayvanca davranan vahşi üniformalılar” gibi görevli polisler ve askerlere söylenen sözler, uygulamaya göre, hukukta hakaret sayılmayan kelimeler ve sözlerdir.
Hemşire ve Doktora Hitaben Hakaret Sayılmayan Kelimeler
Başta doktorlara ve hemşirelere olmak üzere sağlık personeline yönelik şiddet ve hakaret eylemlerinin çoğalması bu sıfatı taşıyanlara karşı yasal düzenleme yapılarak özel koruma kalkanı oluşturulmuştur.
Doktor ve hemşirelere karşı kullanılan bazı sözler incitici olsa da hakaret suçu kapsamında değerlendirilmemektedir. Örneğin “işini doğru yap”, “anlamıyorsun”, “ne biçim doktorsun”, yeter be”, “dırdırınızı çektiğim yeter”, “kasap mısın” gibi sözler, hukukta hakaret sayılmayan kelimelerden, sözlerdendir.
Öğretmene Hakaret Sayılmayan Kelimeler
Son yıllarda öğretmen öğrenci arasındaki tepkili yaklaşımlar hakarete vardıracak boyuta gelmiştir. Öğretmenlere gösterilen tepkilerin hakaret aşamasına varmaması arzulanan bir durumdur. Bu nedenle başta öğrenciler tarafından olmak üzere öğretmenlere yöneltilecek sözlerin, davranışların hakaret boyutuna varmadan yapılması, hem öğrencilerin ceza almaması hem de geleceklerinin kararmaması açısından büyük önem taşımaktadır.
Hakaret sayılmayan kelimeler, öğretmenler açısından da geçerlidir. Örneğin; “notumu doğru vermediniz”, “sınıfa-okula gelmiyorum”, “yanlış anlatıyorsunuz, doğrusu bu”, “yetti be”, “beddua”, “ne biçim öğretmensin”, “bilgisiz”, “tecrübesiz”, “senden hoca olmaz” vb kelimeler hukukta hakaret sayılmayan kelimelerdir.
Hakaret Sayılan Kelimeler ve Sözler Nelerdir?
Hakaret suçunun tanımından da anlaşılacağı üzere, bir kişinin onur şeref ve saygınlığını zedeleyecek somut, sözlü veya yazılı eylemler hakaret suçunu oluşturur.
Bu doğrultuda, en çok kullanılan hakaret sözleri küfretmek şeklindedir. “a. koyduğum”, “şerefsiz”, “haysiyetsiz”, “geri zekalı”, “aptal”, “salak”, “hayvan”, “fahişe”, “alçak”, “pezevenk”, “ulan”, köpek”, “öküz”, “s. rim”, “pislik”, “rüşvetçi”, “hırsız”, “yavşak” gibi kelimeler hakaret sayılan kelime ve sözlerdir. Özellikle küfürler ağır hakaret kelimeleri olarak kabul edilir.
Hakaret söz ve kelimelerin nelerden oluştuğu ülkeden ülkeye, örf ve adetlere, toplumun kültür seviyesine sosyolojik yapısına göre değişiklik göstermektedir. Ülkemizde ağır hakaret kelimelerini de içine alan, hakaret sayılan kelime ve sözler, daha çok Yargıtay kararlarıyla açıklığa kavuşmakta, uygulamada yerleşmektedir.
Hayvan isimleriyle hitap etmek de hakaret suçuna vücut verir.“şerefsiz”, “haysiyetsiz”, “geri zekalı”, “aptal”, “salak”, “hayvan”, “müsvedde”, “pislik”, “alçak”, “fahişe”, hırsız”, “rüşvetçi”, “adi”, “sahtekâr”, “eşek”, “köpek”, “öküz”, “it”, kısaltmalı “amk”, gibi kelimeler Yargıtay uygulamasına göre hakaret içeren sözler kabul edilmektedir.
Hakaret suçunu teşkil eden fiiller, sözle işlenebileceği gibi yazı, şekil, görüntü, el işareti veya mimiklerle de işlenebilir. Örneğin, bir kişinin çalışma masasına insan dışkısı koymak.
Hakaret İçeren Küfürler Hangileridir?
Toplumdan topluma değişmekle birlikte genel olarak kullanılan küfürlü kelimeler en ağır hakaret kelimeleri kapsamında değerlendirilmektedir. Elbette bunlar da hukukta hakaret sayılan kelimelerdir.
Hakaret sayılan kelimeler Yargıtay uygulamalarıyla belirlenmektedir.
Bu doğrultuda; “a. koyduğum”, “hayvan”, “fahişe”, “alçak”, “pezevenk”, “ulan”, köpek”, “öküz”, “s. rim”, “yavşak” gibi kelimeler hakaret içeren küfürlerdir.
Beddua Etmek Hakaret midir?
İyi yönde olduğu gibi kötü yönde bir dilekte bulunmak Allah’tan bir istemden ibarettir. Bu nedenle yerleşmiş Yargıtay kararlarına göre, kötü dua, başka ifadeyle beddua da Allah’tan bir istek niteliği taşıdığı için hakaret sayılmamaktadır.
Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Hakaret suçu cezası, TCK 125 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. 125. maddenin birinci fıkrasına göre, hakaret suçunu işleyen, yani bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Maddenin devam eden fıkralarında suçun nitelikli halleri ve cezaları düzenlenmiştir. Maddenin üçüncü fıkrasına giren hallerde cezanın alt sınırının bir yıldan az olamayacağı, dördüncü fıkrasına giren hallerde cezanın altıda bir oranında artırılacağı belirtilmiştir.
Kamu Görevlisine Hakaret Suçu ve Cezası
Kamu görevlisine hakaret suçunun cezası, TCK 125. maddenin üçüncü fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre hakaret suçunun mu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmesi halinde verilecek cezanın alt sınırı bir yıldan az olamayacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken, mağdurun kamu görevlisi olmasının yeterli olmadığı, aynı zamanda hakaretin kamu görevinden dolayı işlenmesi gerektiğidir.
Hakaret Sayılmayan Sözlerle İlgili Yargıtay Kararları
Somut olayda sanığın, katılanlara hitaben söylediği: “Bu yaptığınız terbiyesizliktir, ayıptır.” sözlerinin katılanların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı söz niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, kanuni olmayan ve yerinde görülmeyen gerekçe ile hakaret suçundan mahkumiyet kararı verilmesi,
Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 22.03.2021, 2020/14295 E., 2021/10146 K.
--------------------
Yargılamaya konu somut olayda; sanığın katılana söylediği kabul edilen “terbiyesizlik yapma” şeklinde kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden,
Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 11.03.2021, 2020/11502 E., 2021/8900 K.
------------------------
Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kamu görevlileri veya sivil vatandaşlara yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövme fiilini oluşturması gerekmektedir.
İnceleme konusu somut olayda; sanığın, hakkında şikayet bulunması sebebi ile karakola getirilen kardeşini görmek istediği ve kardeşi ile görüştükten sonra henüz kardeşinin ifadesi alınmaması sebebi ile müşteki polis memurları ile tartıştığı sırada müştekilere hitaben sarf ettiği kabul edilen, "..terbiyesiz herifler ...” biçimindeki sözlerin, nezaket dışı kaba hitap tarzı olup, sövme, somut bir fiil ya da olgu isnadı olarak kabul edilemeyeceği, müştekilerin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurları oluşmadığından, sanığın beraati yerine hükümlülük kararı verilmesi,
Yargıtay 18. Ceza Dairesi, 19.06.2019, 2017/6450 E., 2019/10939 K.
-------------------------
Hakaret fiilinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye yönelik olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kamu görevlileri veya sivil vatandaşa yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir.
Yargılamaya konu somut olayda; sanığın mağdurlara hitaben söylediği kabul edilen “ lan” sözünün muhatapların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraati yerine mahkûmiyet kararı verilmesi,
Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 09.11.2021, 2021/31536 E., 2021/26608 K.
-------------------------
Yargılamaya konu somut olayda; iddianamede geçen ve sanığın katılan ile mağdurlara hitaben adliye merdivenlerinde ve nezarethaneye alınacağı sırada söylediği kabul edilen “siz kimsiniz lan,lan hepiniz artistsiniz” şeklindeki sözlerinin katılan ve mağdurların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu ve hakaret suçunu oluşturmadığı, sanığın hakaret suçunu oluşturan “yavşağa, bak şerefsizler" şeklindeki sözlerinin ise adliyenin nezarethane kısmında söylediği anlaşıldığından hakaret eyleminde aleniyet unsurunun oluşmadığı gözetilmeden TCK'nın 125/4. maddesinin uygulanması,
Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 25.05.2021, 2020/14705 E., 2021/15523 K.