Görevi Kötüye Kullanma Nedir?
Görevi kötüye kullanma, görevin gereklerine aykırı hareket etme, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olma ya da kişilere haksız bir kazanç sağlamadır.
Görevi Kötüye Kullanma Suçunun Tanımı
Görevi kötüye kullanma suçu, kamu görevlisinin kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan hâller dışında, görevin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olması ya da kişilere haksız bir kazanç sağlamasıdır.
Görevin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olunması ya da kişilere haksız bir kazanç sağlanması halinde ise görevi ihmal suçu oluşur.
Görevi Kötüye Kullanma Suçunun Maddi Unsurları
Görevi kötüye kullanma suçu unsurları, maddi ve manevi unsurlar şeklinde iki alt başlıkta ele alınabilir.
Maddi Unsurlar:
1. Kamu Görevlisinin Yaptığı İş veya Fiilin Görevi ile İlgili Olması: Görevin gereklerine aykırı hareket etme suçundan bahsedebilmek için öncelikle kamu görevlisinin yaptığı işin veya fiilin görevi ile ilgili olması gerekir.
2. Kamu Görevlisinin Fiilinin veya Yaptığı İşin Görevinin Gereklerine Aykırılık Oluşturması: Kamu görevlisinin yaptığı işin veya fiilinin görevi ile ilgili olmasından başka, aynı zamanda görevinin gereklerine aykırılık oluşturması da gerekir.
3. Kamu Görevlisinin Görevinin Gereklerine Aykırı Hareketinin Bir Kamu Zararı veya Kişiler Yönünden Mağduriyet ya da Haksız Kazanç Doğurması: Görevi kötüye kullanma suçunun varlığından söz edebilmek için kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırı bir harekette bulunması yeterli değildir. Ayrıca, bu hareketin kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olmuş ya da kişilere haksız bir kazanç sağlamış olması da gerekir.
4. Suçun Tamamlanma Anı: İnceleme konusu suç, kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırı bir harekette bulunduğu anda değil, söz konusu hareketten dolayı kişiler yönünden bir mağduriyetin veya kamu zararının doğduğu ya da kişilere haksız bir kazanç sağlandığı anda tamamlanır.
5. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Bulunmaması: Görevin gereklerine aykırı hareket etme suçunda da suçun gerçekleştiğinden bahsedebilmek için, fiilin hukuka aykırı olması, yani olayda bir hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması gerekir.
Görevi Kötüye Kullanma Suçunun Manevi Unsurları
1. Kast: Görevin gereklerine aykırı hareket etme suçu ancak kastla işlenebilen bir suçtur. Dolaysıyla, taksirli şeklinin cezalandırılması mümkün değildir. Kast, doğrudan kast biçiminde olabileceği gibi, dolaylı kast şeklinde de olabilir. Fail, kamu görevlisi olduğunu, yaptığı hareketin görevinin gereklerine aykırılık oluşturduğunu bilmeli, ayrıca kişilerin mağduriyetine veya kamu zararına neden olmak ya da kişilere haksız kazanç sağlamak bilinç ve iradesine de sahip bulunmalıdır.
2. Hatanın Etkisi: İşlediği fiilin antisosyalliği konusunda kaçınılmaz bir hataya düşen kişi cezalandırılmayacaktır. Suç teşkil eden fiilin kurucu unsurları üzerinde yapılan hata, esaslı hatadır ve fiil üzerinde hata olarak adlandırılan bu hata mazeret sayılır. Kamu görevlisinin, görevinin gereklerini veya davranışının görevinin gereklerine aykırılık teşkil ettiğini bilmediği için, görevinin gereklerine aykırı davranmadığı inancıyla hareket ettiği hallerde fiil üzerinde hataya dönüşen bir hata söz konusudur ve failin kastı ortadan kalkmış olacaktır.
Görevi Kötüye Kullanma Suçunun Şartları
Görevi kullanma suçunun şartları, suçun maddi ve manevi unsurlarının gerçekleşmesiyle oluşur.
Fiili işleyen kamu görevlisi olmalı, kamu görevlisi görevin gereklerine aykırı hareket etmeli, fiili kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olmalı ya da kişilere haksız bir kazanç sağlamalıdır.
Görevi Kötüye Kullanma Suçu Cezası
Görevi kötüye kullanma suçu TCK madde 257’de düzenlenmiştir. Buna göre görevi kötüye kullanma cezası, altı aydan iki yıla kadar hapistir.
Görevi Kötüye Kullanma Suçunda Ceza İndirimi
Görevi kötüye kullanma suçu için kanunda öngörülen özel bir ceza indirimi yoktur. Koşullarının bulunması halinde genel hükümler çerçevesinde takdiri indirim maddesi olan TCK’nın 62. maddesinin uygulanması mümkündür.
Görevi Kötüye Kullanma Suçunda Cezanın Ertelenmesi, Adli Para Cezasına Çevrilmesi veya HAGB
Görevi Kötüye Kullanma Suçunda Cezanın Ertelenmesi: TCK m. 51’de cezanın ertelenmesi hükmü düzenlenmiştir. Buna göre, iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilecektir.
Görevi Kötüye Kullanma Suçunda Hapis Cezasının Adli Para Cezasına Çevrilmesi: TCK m. 49 ve 50’de açıklandığı üzere, sonuç olarak hükmedilen bir yıl veya daha az süreli hapis cezasının, suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre, adli para cezasına çevrilmesi mümkündür.
Görevi Kötüye Kullanma Suçunda HAGB: CMK m. 231’de açıklandığı üzere, sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise, mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Ancak hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için;
a) Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması,
b) Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz
önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması,
c) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan
önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekir.
Görevi Kötüye Kullanma Suçu Zamanaşımı
TCK m. 66’da zamanaşımı süreleri belirtilmiştir. Görevi kötüye kullanma suçundan verilebilecek cezanın üst sınırı iki yıl olup miktar beş yılın altında kaldığından zamanaşımı olağan süresi sekiz yıldır.
Olağanüstü hallerde bu süre 12 yıla çıkabilmektedir.
Görevi Kötüye Kullanma Suçu Şikayet Süresi
Görevi kötüye kullanma suçu, kamu idaresinin güvenilirliğine ve işleyişine karşı işlenen suçtur ve bu nedenledir ki şikayete tabi değildir. Re’sen soruşturulabilen suçlardandır.
Görevi Kötüye Kullanma Suçu Hangi Mahkemede Görülür?
Görevli mahkeme, Adlî Yargı İlk Derece. Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri hakkında Kanunda yer aldığı üzere, asliye ceza mahkemesidir.
Görevi Kötüye Kullanma Suçu Yargıtay Kararları
Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 07.06.2022 gün ve 2022/120 E., 2022/416 K
Sanıklara atılı görevi kötüye kullanma suçunun yaptırımı TCK’nın 257/1. maddesinde 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası olarak öngörülmüş olup, aynı Kanun'un 66/1-e maddesi gereğince bu suça ilişkin asli dava zamanaşımı sekiz yıldır.
Daha ağır cezayı gerektiren başka bir suçu oluşturma ihtimali bulunmayan ve suç tarihinin 29.05.2009 olduğu eylemle ilgili olarak, sanıklar hakkında dava zamanaşımını kesen ilk işlem 19.02.2019 tarihli son soruşturmanın açılması kararı olup, sanıklar hakkında soruşturma izninin verilmesinin teklif edildiği 22.09.2016 ile soruşturma izninin verildiği 29.09.2016 ile sanık ... hakkında soruşturma izninin verilmesinin teklif edildiği 04.04.2017 ile soruşturma izninin verildiği 30.04.2017, kovuşturma izninin verilmesi için dosyanın gönderildiği 22.03.2018 ile kovuşturma izninin verildiği 18.10.2018 tarihleri arasındaki toplam 7 ay 29 günlük durma süresi de gözetildiğinde, TCK'nın 66/1-e maddesindeki sekiz yıllık zamanaşımı süresi, son soruşturmanın açılması kararının verildiği 19.02.2019 tarihinden önce 02.02.2018 tarihinde ve Özel Dairece karar verilmeden önce dolmuş bulunmaktadır.
Bu itibarla, ... dava zamanaşımı nedeniyle düşmesine karar verilmelidir.
----------------------------------------------
Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 08.02.2022 gün ve 2019/10 E., 2022/66 K.
görevi kötüye kullanma suçundan mahkûmiyetine karar verilen olayda; ... Yönetmelik'in sanığın görev yaptığı dönemden çok önce olan 1988 yılında çıkarılması ve adı geçen Yönetmelik'in... Bakanlığınca onaylandıktan sonra yürürlüğe girmesi gerekirken bu işlem yapılmaksızın Valilik onayı ile yürürlüğe girdikten sonra anılan Yönetmelik'in 10. maddesi uyarınca taşıma işlerinde ihtiyaç duyulan hatlarda mahalli gazetelere ilan verilmek suretiyle başvuranlar arasından hat tahsisinin yapılması, uygulamanın yıllardır bu şekilde gerçekleştirilip Sayıştay ve... Bakanlığınca yapılan denetimlerde de bu hususun eleştiri konusu yapılmaması, sanığın yıllardır devam eden uygulama doğrultusunda işlem yapıp söz konusu Yönetmelik hükümlerinin kanuna aykırı olduğunu bilmemesi ve belediye meclisince çıkarılan Yönetmelik hükümlerinde değişiklik yapma yetkisinin yine belediye meclisine ait olup belediye encümeninin bu konuda yetkisinin bulunmaması birlikte değerlendirildiğinde; sanığın fiilinin haksızlık oluşturduğu hususunda kaçınılmaz hataya düştüğü kabul edilmelidir.
------------------------------------------------
SIK SORULAN SORULAR
1- Görevi Kötüye Kullanma Suçu Şikayete Tabi mi?
Görevi kötüye kullanma suçu şikayete tabi değildir. Re’sen soruşturulabilen suçlardandır.
2- Avukatın Görevini Kötüye Kullanma Suçu Nereye Şikayet Edilir?
Avukatların, görevi kötüye kullanma gibi görevlerinden kaynaklanan suçlarla ilgili şikayet doğrudan veya Cumhuriyet Başsavcılığı aracılığıyla Adalet Bakanlığına yapılır. Bakanlığın vereceği izin üzerine suçun işlendiği yer Cumhuriyet Savcısı tarafından soruşturma yürütülür.
3- Görevi Kötüye Kullanma Cezasını Kimler İşler?
Görevi kötüye kullanma suçundan yapılan yargılama sonunda Asliye Ceza hakim ceza vermektedir. Cezalar kesinleştiğinde infaz savcılığı tarafından infaz işlemleri yürütülür.